 |
| THE LIFE OF DAVID GALE" FİLMİ VE SOKRATES'İN ÖLÜMÜ |
Bu aralar The Words(2012) filminden sonra izlediğim etkili bir yapım olan The Life of David Gale; Lacan, Pascal, Sokrates, Yahuda'ya yerinde göndermeler ile beni içine çekti. 2003 yılında gösterime giren filmi izleme kararını da Instagram'da izlediğim reel videosu ile aldım.
"Lacan'ın bakış açısını anladınız mı? Fanteziler gerçek dışı olmak zorundadır. Çünkü istediğiniz şeyi elde ettiğiniz anda artık onu istememeye başlarsınız. İsteğin devam edebilmesi için objenin sürekli olarak eksik olması gerekir. İstediğiniz şey o değildir. Onun fantezisidir. Yani istekler çılgınca fantezileri destekler. Pascal'ın da dediği gibi 'sadece gelecekteki mutluluğumuzun hayalini kurarken gerçekten mutlu oluruz.' Bu nedenle 'avlanmak öldürmekten daha zevklidir' ya da 'ne dilediğine dikkat et' deriz. Ona sahip olacağın için değil. Ona sahip olduğunda onu artık istemeyeceğin için. Yani Lacan'ın verdiği ders şu: İsteklerinize göre yaşamak sizi asla mutlu etmez. Gerçek anlamda insan olmak fikirler ve idealar için yaşamak demektir. Hayatınızı isteklerinizin ne kadarını elde ettiğinizle değil, yaşadığınız samimiyet, şefkat ve özveri anları ile ölçmek demektir. Çünkü sonunda kendi hayatlarımızı önemli kılmanın yolu diğer insanların yaşamlarına değer vermektir."
Filmin başlarında geçen bu alıntı filme dair temel noktaya gönderme yapmaktadır: "Diğer insanların yaşamlarına değer vermek." Profesör David Gale, baş karakterimizdir ve üniversitede ders vermesi yanında idam cezasına karşıt olan bir aktivisttir. Bir öğrencisi ile yaşadığı ilişki-i memnu hayatını tepetaklak edecektir. Öğrencisi fakülteden atılmıştır, bunun sorumlularından birisi olarak gördüğü David Gale'e tecavüz iftirası atar; David Gale, eşinden boşanır, çocuğunu göremez, üniversiteden atılmıştır ve hatta aktivist olduğu grup içerisinde bile onu istemeyenler vardır. Constance Harraway karakteri DeathWatch aktivistlerinden ve David Gale'in arkadaşıdır, film boyunca David Gale'i destekler. David Gale daha iftiraya uğramadan önce Teksas'ta idamı savunan vali ile televizyon programına çıkar. Öğrencisi ile yaşadığı ilişki-i memnudan dolayı rahatsızdır ve tartışmaya yeterince hazırlanamaz. Ayrıca tartışmada çabucak alevlenir ve vali karşısında tartışmayı kaybeder. Valinin argümanı ise David Gale'in ona Teksas'ta haksız yere idam edilmiş bir kişiyi göstermesini istemesidir; bu argüman ile David Gale sessiz kalır ve tartışma sona erer. Bu tartışma programı sonrası da göz altına alınır, tecavüz soruşturması geçirir. Hiçbir üniversitede iş bulamaz, alkole verir kendini, oğlu ile görüşme girişimlerinde başarılı olamaz. Sarhoş olduğu bazı sahnelerde Sokrates'in ölümüne gönderme yapar:
"Sokrates ölüme mahkum edildi. Eminim bunu bilmiyordunuz. Sokrates ölüme mahkum edildi ama Atina yasaları onu kınayıp başka bir alternatif ceza buldular. Bu harika bir fikir, harika değil mi? Gerçekten Atinalılara ihtiyacın olduğunda neredeler haaa... Evet, her neyse Sokrates çok çirkindi, bunu söylemiş miydim? Sokrates'in çirkin olduğunu söylemiş miydim? Ha, çirkindi, Sokates çirkindi, Platon şişmandı ve Aristoteles fazla titizdi. Her neyse Sokrates'in aklına bir fikir geldi. Onlara, onlara ölüm yerine para ödesem, dedi. Para cezası önerdi. Tüm yapması gereken cezasına uygun düşen bir miktar belirlemekti, uygun miktar, bilin bakalım ne önerdi, bilebilecek misiniz ha? 30 dolar, 30 dolar, bunun bir anlamı var mı? 30 dolar, 30 mna'ydı; O günlerde para birimi mna'ydı.[...] 30 dolar, 30 parça gümüş... Ve yargıçlar o kadar çok kızdı ki ölümü için ilk baştakinden daha fazla yargıç oy verdi. Bunu bile anlamıyorsunuz. 30 parça gümüş... Aynı Yahuda gibi, İsa yalakası, o da titiz birisiydi..."
Gerek Lacan ve Pascal alıntısının, gerek Sokrates ve Yahuda alıntılarının film senaryosu için önemli bir anlamı vardır. Filmin sonunda özellikle hepsi senaryo ile bağlantısını aşikar kılar. Filmin bu aşamasında David Gale alkol sorunundan kurtuluyor, idam mahkumlarının kurtarılması için aktivistliğe devam ediyor. Ama gelin filmin başına gidelim. David Gale altı yıldır, Constance Harraway'a tecavüz edip, insanlık dışı bir yöntemle öldürmek suçundan hapis edilmiştir. İdam kararı çıkmış ve idamına çok az günler kala, hikayesini dürüst bir gazeteciyle paylaşma kararı almıştır. Bunun için avukatı aracı ile dürüst gazetecinin çalıştığı firmaya haber göndermiş, yüklü bir de haber değerinden dolayı para talep etmiştir. Altı yıldır kimseye konuşmadığı için bu yüklü paranın verilmesi kabul edilir. Gazetecimiz David Gale ile görüşmek üzere hapishanenin yolunu tutar. Görüşmeler idama dört gün kala başlar. David Gale bu görüşmeler süreli olduğu için hikayesini parça parça anlatmaya başlar. İlk gün üniversitedeki felsefe profesörlüğü ve öğrencisi ile arasında geçenleri anlatır. İkinci gün iftiraya uğradıktan sonra yaşadıklarını anlatır. Üçüncü gün ise gazeteci David Gale'in suçsuzluğuna inanır. Suçsuz olduğunu kanıtlayamazsa David Gale idam edilecektir. Bunun için çözüm yolları aramaya başlayacaktır. Ortaya bir kaset çıkmış, kasette Harraway'ın ölümüne dair çok kısa bir kesit gösterilmiştir.
-Buradan sonra filmin gizemini bozacak şekilde spoiler içermektedir. Spoilerın Zeus'u-
David Gale gazeteciden idamı engellemesini değil, oğluna suçsuz olduğunu kanıtlamasını ister. Bunun için gazeteci kadını yönlendirir. David Gale, idamına hazırlanırken, çocuğunun en sevdiği tatlıyı, son isteği olarak ister. Film burada bir yandan tatlının içiriğini verirken, diğer yandan David Gale'in nasıl idam edileceğine dair ilaç karışımını iç içe verir. Böylelikle etkileyici bir sahne ortaya çıkar. Bu sırada gazeteci ise Harraway'ın kendisini öldürdüğünü keşfedecektir. Peki David Gale'in üzerine neden suç atmıştır. Çünkü Harraway karakteri lösemi hastasıdır ve ölümü ile insanlara idam sisteminin suçsuz insanları da öldürebileceğini göstermek ister. Gazeteci bunu fark etmiştir ama David Gale ile arkadaş olmaları karakterimizin kafasını karıştırır. Film boyunca gazeteciyi takip eden kovboydan(Dusty) şüphelenmeye başlarlar. Kovboy ile Harraway'ın anlaştıklarını, David Gale'e tuzak kurduklarını düşünürler. Hatta Harraway'ın bir yıl David'in hapiste kalmasını, sonra kovboyun kaseti ortaya çıkararak, David Gale'in serbest kalmasını sağlamasını istediğini düşünürler. David Gale'in serbest kalmasını sağlamak için kasetin tamamını bulmaya karar verirler ve kovboyun(Dusty) evinden kaseti almak için plan yaparlar. Kaseti almayı başarırlar ve kadının kendisini nasıl öldürdüğünü izlerler. David Gale'in idamına ise dakikalar kalmıştır, idam edilmeden yetişmek ister gazeteci ama ancak idam edildiğine dair açıklamaya yetişebilir.
Gazeteci başarılı şekilde haberini yapar, Teksas'ta idamın savunulmasının yanlış olduğuna dair haberler yapılmaya başlanır. David Gale sonuçta haksız yere idam edilmiştir ve Harraway bu yolda kendi canını vermiştir. Harraway karakteri bir adım daha öteye giderek, kendi canı ile David Gale'in canını da idam cezasına karşıt eylemi için feda etmiştir, en azından filmin burasına kadar öyle bir algı yaratılır. David Gale, Harraway karakterinin ölümünden sonra altı yıl idam cezasını beklemiş ve idam edilmiştir. Gazeteci karakterine göre bunun müsebbibi kovboy(Dusty) karakteridir. Harraway'ın planını ileriye taşıyarak, David Gale'in ölümüne sebep olan odur, Teksas valisi de Dusty karakterinin peşine düşer. Derken gazeteciye bir paket gelir ve paketten yeni bir kaset çıkar. Kimsenin kaseti izlediğini görmeyeceği bir yerde kaseti izler, çünkü medya binasında haberin kutlaması yapılmaktadır. Kasette Harraway karakterinin nasıl intihar ettiğinin yanında Dusty karakterinin yardımı önceki kasetteki gibidir. Bu kasetin farkı ise David Gale'in plana baştan beri dahil olduğunu gösterir. David Gale ve Contance Harraway karakterleri bu uzun soluklu planı beraber yapmışlardır. Eyalette idam cezasından masum birisinin de idam edileceğini göstermek için, hasta olan Harraway kendi canına kıymış, David Gale ise altı yıl hapsi ve idamı göze almıştır. Lösemi hastası olan Harraway'ın ölümünü anlamlandırmak için böyle bir iş yapması anlaşılır olsa da fedakarlığı dikkat çekicidir. David Gale ise "diğer insanların yaşamlarına değer vermek" konusunda bir insanın ne kadar ileri gidebileceğine bir örnektir. İki karakterde doğru bildiklerini anlatmak için ölümü bir araç olarak kullanırlar.
David Gale ve Harraway karakterleri Sokrates'in doğru bildiğini söyleyerek ölüme gidişi gibi ölüme yürürler. David Gale karakteri ise Yahuda rolüne bürünüp taşlanmayı göze alır. En yakın arkadaşına tacavüz edip, vahşice öldürmek suçuyla altı yıl hapiste kalmayı ve idam edilmeyi göze alır. Hayatını tepetaklak eden olay, onu ölümüne yeni bir anlam katmak için cesaretlendirir. Sokrates'e haksız yere burada hapis ediliyorsun, dediklerinde; haklı yere hapis edilseydim, daha mı iyi, dediği vecize akla geliyor. Sokrates, belki de farkında olmadan ölümü kabul edişi ile, felsefe tarihine damga vurdu ve doğru bildiğini ölmek pahasına söylemek konusunu, bize ölümü ile anlattı. David Gale ve Harraway karakterleri de tam olarak Sokrates'in mirasından ilerleyerek doğru bildiklerini anlatmak için ölüm yolunu seçiyorlar. Tam burada film içinde kullanılan tüm alıntılar yerli yerine oturuyor. Lacan ile diğer insanların yaşamına değer vermek, bunun için Sokrates gibi ölümüne mücadele etmek, Yahuda gibi günahkarı oynamak ve ölümü anlamlı hale getirmek.
Çok kısa da burada Victor Hugo'nun 1802 yılında yazdığı "Bir İdam Mahkumunun Son Günü" isimli kitaptan söz edelim. Victor Hugo, idamın yanlış olduğu, cellatların tarihe karışması gerektiği, giyotin ile ölümün acımasızca olduğunu eleştiren bir yazardır. Bu eserinde de birinci tekil şahıs veya kahraman anlatıcı ile bir idam mahkumunun başından neler geçtiğini anlatır. Ve idamın kalkması konusunda okuyucu da bir imgelem oluşturur. 1802 yılında yazılan bu eserden yüzyıllar sonra 2003 yılında çekilen bir film ile idamın katı bir ceza olduğu, suçsuz insanların da bu sistemde idam edilebileceği işlenmektedir.
"The Life of David Gale" işlediği konuyla, gerilimiyle, oyunculuklarıyla, senaryosuyla ve felsefeye yaptığı alıntılarla mutlaka izlenmesi gereken bir film; izleyin bence.
O halde, Atinalılar, size tanrının bir vergisi olan beni mahkûm ederek ona karşı bir günah işlemeyin dediğim zaman, sizin sandığınız gibi kendimi değil, sizi düşünüyorum. Çünkü, gülünç bir benzetme yapmama izin verin; beni öldürürseniz, hem büyük, hem cins, ama büyüklüğünden dolayı ağır ve dürtülmek isteyen bir ata benzeyen devleti yerinden oynatmak için, tanrının başına bela ettiği benim gibi bir atsineğinin bir benzerini kolay kolay bulamazsınız. Ben tanrının, devletin başına sardığı bir atsineğiyim, her gün her yerde sizi dürtüyor, uyarıyor, azarlıyorum; peşinizi bırakmıyorum. Benim gibi bir kimseyi kolay kolay bulamayacaksınız.[6] |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder