İzmir Arkeoloji Müzesi blog serisinin devamı olarak Teos Dionysos Tapınağı frizleri konu edilmiştir. Fotoğraf altındaki bilgiler müzede bulunan bilgilendirme tabelasından alınmıştır.
VİTRUVİUS'un "Mimarlık Üzerine On Kitap" isimli yapıtında bahsetmiş olması nedeniyle Teos Dionysos tapınağı arkeologların ilgisini erken dönemlerden itibaren çekmiştir. Tapınakta 20. yüzyıl başlarında Dilettanti Topluluğu ve Laumonier ile Bequignon tarafından iki kez kazı gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda 1960'lı yıllarda Türk arkeologlar Baki Öğün ve Yusuf Baysal başkanlığında kazılar gerçekleştirilmiştir. 1980-1992 yılları arasında mimar Duran Mustafa Uz Tapınağın kutsal alanında sınırlı sondajlar gerçekleştirmiştir. 1993-1996 yılları arasında ODTÜ'den Numan Tuna kısa bir yüzey araştırması gerçekleştirmiştir. 2010 yılından bu yana AÜ'den Prof. Dr. Musa Kadıoğlu Başkanlığında arkeolojik kazı ve restorasyon çalışmaları yürütülmektedir.
Tapınak, Irapezoidal formlu bir temenos içerisinde ve oldukça yüksek bir Dor krepidoması üzerinde inşa edilmiştir. Tamamen mermerden yapılmıştır. İyon düzeninde 6x11 sütunlu perpiteral planlıdır. Stylobat ölçüleri 18.50x35 m. dir. Tapınağın günümüzde görülen mimari parçaların çoğunluğu İ.S 2. yüzyıla aittir. Ancak Yüzeyde yatan mimari parçalar yakından incelendiğinde ve son yıllarda gerçekleştirilmiş kazılardan elde edilen verilere bakıldığında Teos Dionysos tapınağının Hellenistik Dönemde var olduğu anlaşılmaktadır.
Teos Dionysos Tapınağı mimarisi üzerinde yapılan çalışmalar Hellenistik ve Roma imparatorluk dönemine ait farklı stilleri kanıtlamıştır. Ayrıca İ.S. 1. yüzyıla tarihlendirilebilecek bir mimari stilin varlığını daha ortaya çıkarmıştır. İmparator Augustus'un hüküm sürdüğü döneme denk gelen İ.S. 1. yüzyıla ait stilin varlığı belki de, İ.S. 14'de meydana geldiği bilinen bir deprem nedeniyle olabilir. Neredeyse Tapınağın en üstünden altına kadar aynı stil süsleme mimari parçaların bulunması nedeniyle diğer bir rekonstrüksiyonun muhtemelen İ.S. 1.yüzyılın ortalarından sonra yaşanmış bir deprem nedeniyle İ.S. 2. yüzyıl'da yapılmış olabileceği düşünülmektedir. Bu rekonstrüksiyonun içeriği tapınağın orthpstlarının değiştirilmesi ve pronaos ile opisthodomos'un beyaz mermer ile kaplanmasıyla oluşturulmuştur. Aynı zamanda, erken dönem tapınağına ait diğer blokların cella duvarı bölümlerinin yapımında tekrar kullanılmış olması ve mermer kaplamak için açılmış dübel delikleri bize tapınağın neredeyse tamamen yeniden inşa edilmiş olduğunu göstermektedir.
Tapınak Hermogenes'in, iki sütun aralığının, "eustylos prensibib" doğrultusunda inşa edilmiştir. Şimdi Müzemizde olan kabartmalı frizleri ve attik stili doğrulayan sütun kaideleri tapınağın Hermogenes karakterini ortaya koyan diğer özelliklerdir.
Tapınağın üç fascia'lı arşitravının üzerinde yer alan kabartma frizi üzerinde Dionysos şenlikleri tasvir edilmiştir. Dionysos, Ariadne ile birlikte merkezi friz bloğu üzerinde tasvir edilmiştir. Kabartmalı frizdeki tüm figürler bu merkezi bloğa odaklanmıştır. Bu yüzden blokların bazılarında figürler sağa doğru diğerlerinde ise sola doğru yönelmiş olarak tasvir edilmiştir. Friz bloklarının çoğunluğu İzmir Arkeoloji Müzesi arka bahçesinde, diğerleri de İzmir Tarih ve Sanat Müzesi'nde sergilenmektedir. Kabartmalı friz blokları Tapınağın inşa tarihi olan Hellenistik döneme ait olmakla birlikte, stil kritiği yöntemi ile bazılarının Roma dönemindeki tadilatlar esnasında yenilenmiş olduğu anlaşılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder