ÇORUM MÜZESİ'NDE BULUNAN AHAMENİŞ(PERS) DÖNEMİ ANADOLU ESERLERİ

 

Stel, Kumtaşı / Stele,

Sandstone, Müze Env. No. 2460, Y: 224 cm G: 37 cm, k: 16 cm, Tosya, Kastamonu, MÖ 6. yy sonu -5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi).

    Kastamonu Tosya'dan Çorum Müzesi'ne gelen tarihi eser M.Ö. 5. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Bir süvarinin mezarıdır, süvarinin başından geçen bazı önemli olaylara yer verilmiştir. Süvarinin Ahameniş satrabı hizmetinde olduğu düşünülmekte ve geniş topraklara sahip bir soylu olduğu anlaşılmaktadır. Bir savaşta öldüğü  anlatılmaktadır. Ahameniş geleneğine uygun olarak kıyafetleri, asa, lotus çiçeği ve süvari atı kabartmada yer almaktadır. İki kimlik üzerinde durulmaktadır, ilki Ahameniş soylusu olma ihtimali, diğeri ise Paphlagonia'nın yerli soylularından olup Ahameniş etkisinde kalmış olabileceği üzerindedir. Ahamenişlerin yerli yöneticileri yönetimde kullandığı düşünülürse iki ihtimalde akla uygun görünmektedir. 

Kase, Bronz / Bronze bowl, Müze Env. No. 2866,

ç: 13.5 cm, y: 5.5 cm, Aşılıarmut Köyü, Uğurludağ, MÖ 6. yy sonu – 5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi).

    Resul İbiş çalışmasında Çorum Müzesi'nde Phryg eseri olarak sergilenen eserin, "dışa doğru hafif içbükey profilde ağız kısmı gövdeden belirgin ve keskin bir hatla" ayrılmasından dolayı Ahameniş Dönemi eserleri içerisinde değerlendirilmesi gerektiğini söyler. 

Çift kulplu kap, Pişmiş Toprak /

Terracotta cup with double handle, Müze Env. No. 316, y: 28.6 cm, g: 16.4 cm, Alişar Höyük, Yozgat, MÖ 6. yy sonu-5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi).

    Çorum Müzesi'nde Asur Ticaret Koloniler Çağı vitrininde sergilenen çift kulplu kap, M.Ö. 6. yüzyıl ile M.Ö. 5. yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmektedir. 

Stel, Kumtaşı / Stele, Sandstone, Env. No. 1257, y: 79 cm, g: 39 cm, Küçük Palabıyık Köyü, Merkez,

MÖ 4-3. yy (© Çorum Müzesi Arşivi).

"Çukurlaştırılmış alan içindeki bu kabartmada; yüzü sağa dönük bir kadın figürü arkalıksız bir taburede oturur. Ayakları ve tabure zeminden daha yüksek bir platform üzerindedir. Yuvarlak bir obje (ayna?) tutan sol kolunu yukarı kaldırmıştır. Önünde ayakta duran ve hizmetli olarak nitelendirilebilecek kadın figürünün yüzü sola dönük, elinde bir obje uzatmaktadır ve sağ ayağını platformun üstüne basmaktadır. Başlarında arkaya doğru sarkan birer örtü bulunmaktadır. Kadın olduğunu vurgulamak için göğüsleri iki yuvarlak daire şeklinde gösterilmiştir. Her iki figür de eteklidir. Eteklerin bel kısmında kemerler görülmektedir."

Ayna, Bronz / Bronze mirror, Müze Env. 

                                                            No. 3003, y: 21,5 cm, ç: 15.8 cm, Ortaköy,

MÖ 5. yy başı (© Çorum Müzesi Arşivi).

Ayna, Bronz / Bronze mirror, Müze Env.No. 578, y: 20 cm, ç: 15.7 cm, Yoğunpelit, Merkez,MÖ 5. yy başı (© Çorum Müzesi Arşivi).

     Ayna sapındaki at protomları, Pasargadae ve Persepolis örneklerine benzediği için Ahameniş tasarımı olarak yorumlanmıştır. Diğer aynada ise kuş protomu kullanılmıştır, her iki eserde benzemektedir ve bölgenin mezarlarından çıktıkları düşünülmektedir.

a: Buzağı başlı bilezik, Gümüş / Silver bracelet with calf’s head, Müze Env. No. 9772, ç: 4.7-6.2 cm,

Çorum Civarı, MÖ 5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi); b: Buzağı başlı bilezik, Gümüş / Silver bracelet with calf’s

head, Müze Env. No. 1172, ç: 6 cm, k: 0.4-0.5 cm, Çorum Civarı, MÖ 5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi);

c: Koç başlı bilezik, Bronz / Bronze bracelet with calf’s head Müze Env. No. 1771, ç: 5.7 cm, Çorum Civarı,

MÖ 5. yy. (© Çorum Müzesi Arşivi).

    Ahameniş hükümdarı Darius ve diğer Ahamenişlilerin de buzağı başlı bilekliği taktığı bilinmektedir. Ahameniş etkisi ile Anadolu öğelerinin birleşimi ile buzağı başlı bilezikler Anadolu'da da kullanılmıştır. Görseldeki bilezikler M.Ö. 5. yüzyıla tarihlenmektedir. 

a: Küpe, Altın / Golden earring, Müze Env. No. 806, g: 2,3 cm, ağr: 1.35-1.60 gr, Çorum Civarı,

MÖ 5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi); b: Küpe, Altın / Golden earring, Müze Env. No. 1609, g: 2.4 cm,

İskilip civarı MÖ 5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi); c: Küpe, Altın / Golden earring, Müze Env. No. 2369,

2370 g: 2.5 cm, Büğdüz Köyü, Merkez, MÖ 5. yy (© Çorum Müzesi Arşivi); d: Küpe, Altın / Golden earring,

Müze Env. No. 7017, g: 2.5-2.6 cm, k: 0.4-0.5 cm, Köprübaşı Köyü, Mecitözü, MÖ 5.yy (© Çorum Müzesi

Arşivi); e: Küpe, Altın / Golden earring, Müze Env. No. 8336, g: 2,2 cm, ağr: 3.10 gr, Soğucak Köyü,

İskilip, MÖ 5.yy (© Çorum Müzesi Arşivi).

    Ahameniş tipi küpelerin Likya yerli erkek soylu tarafından kullanıldığı düşünülmektedir. Apadana merdivenleri kabartmaları ve Karaburun tümülüsünde duvar resimlerinde Ahamenişli, Assurlu ve Lykialı erkek soyluların bu tarz küpe kullandıkları anlaşılmaktadır. 

a: Pers Siglosu, Gümüş / Silver siglos, Müze Env. No.4268, u:16.8 mm, g: 13.2 mm, k: 4.7 mm,

ağr: 5.45 gr, Çorum Civarı, II. Darius MÖ 485-420 (© Çorum Müzesi Arşivi); b: Pers Siglosu, Gümüş / Silver

Siglos, Müze Env. No.4267, u: 15.7 mm, g: 12.5 mm, k: 5.1 mm, ağr: 5.55 gr, Çorum Civarı, II. Darius

MÖ 485-420 (© Çorum Müzesi Arşivi)

    Çorum Müzesi'nde Ahameniş Dönemi'ne ait iki gümüş siglos vardır. Çorum ili içerisinde bulunmuş, müzeye satılmak üzere getirilmiştir, tam buluntu yerleri bilinmemektedir. II. Darius(M.Ö. 485-420) Dönemi'ne tarihlenen siglosların, diğer türleri gibi Sardeis kentinde basıldığı söylenebilir. 

    Yukarıdaki bilgiler, Resul İbiş'in "Çorum Müzesi'nden Bazı Pers, Hellenistik, Roma Dönemi Eserler ve Düşündürdükleri" isimli makaleden alınmıştır.