“Yoksulların her gün hayvan ve insan dışkısıyla kirlenen suları içtiği Avrupa şehirlerinde, anayurdu Hindistan olan minik kolera basili ilk kez boy gösterdi. Yoksulları öldürmeden önce susuz bırakıp kurutan kolera, “en sağlam sinirleri” sarstı, “en sağlam yüreklere” korku saldı...” (Nikoforuk; Aktaran: Menekşe, 2020, s. 386.)
19. yüzyıl içinde kolera hastalığı gündemde olmaya devam etmiş, Hindistan'dan Hicaz'a Hicaz'dan ise hacılar aracılığıyla daha geniş topraklara yayılmıştır. Bu salgınlara dair sağlık konferansları yapılmış, kimi önlemler alınmak istenmiştir. Karantina uygulamaları en önemli önlemlerden biriyken, insanların bağışıklıklarının düşmemesi için beslenme ve hijyen gibi önlemler de alınmak istenmiştir. Yunan harfli Türkçe olarak yayınlanan Angeliaforos'un 4 Ekim 1881 tarihli sayısının "politika havadisi" bölümünün ilk konusu "kolera" olmuştur. Söz konusu metinde Aden'deki kolera vakalarından, Rusya'nın bir şehrindeki kolera vakalarından dolayı Avustuya'nın sınırına asker koyulmasından bahsedilmiştir. Ardından Mekke'deki kolera vakalarına değinir daha sonra ise binlerce hacının buraya geldiğinden söz edilir. Hacıların koleraya yakalanmaması ve dönüşlerinde kolera salgınına neden olmaması için tedbirlerin gerekliliği vurgulanır. Dilaver Paşa'nın başkanlığında kurulan komisyondan sonra karantina uygulanması kararlaştırılan şehirlerden bahsedilir. Mısır hükümetinin hacca gitmeyi yasaklamasından bahsedildikten sonra metin şu soru ile sona erer: "zira birçok ademlerin Mekke'ye gitmelerine ve avdetlerinde[dönüşlerinde] kolerayı dünyanın dört tarafına yaymalarına cevaz nazarı ile bakılabilir mi?"
 |
| 1881 YILINDA YAYILMAKTA OLAN KOLERA SALGININA DAİR BİR YAZI |
KOLERA ΚΟΛΕΡΑ
Aden'den alınan son haberlere nazaran alafr.[alafranga] Aug.[Ağustos] 2'den Seb.[Eylül] 23'edek şehr-i mezkurde[adı geçen şehirde] 175 kişi koleraya tutulup 141'i vefat etmiştir.
Kezalik[Yine] telgraf haberlerinden anlaşıldığına göre Rusya'nın Avusturya hududu kurbinde[yakınında] vaki[bulunan] Kremenets şehrinde kolera zuhur etmiştir. Şehr-i mezkurde[adı geçen şehirde] mektepler kapanmışlar ve Avusturya hükümeti hududa asker komuştur.
Diğer bir telgraf Mekke'de Seb.[Eylül] 2'den 10'adek 133 kişi koleraya tutulup 102'si vefat etmiş olduğunu haber veriyor.
Böylece cenub[güney] cihetinde[tarafında] Arabistan'dan ve şimal[kuzey] cihetinde Rusya'dan kolera illetinin zuhuruna dair dehşetli haberler alınmaktadır. Mekke'de kolera zuhuruna[meydana çıkışına] hususa[özellikle] şu cihetle[yönüyle] daha ziyade teessüf olunur ki şimdi Hindistan'ın, Afrika'nın ve Türkia'nın her tarafından oraya binlerce hacılar gidiyor. Bu hacılar kolerayı dünyanın dört tarafına götürebilirler. Şüphesiz hükümetler koleranın men-i sirayeti[bulaşmasının engellenmesi] için tedabir-i lazıme[lazım gelen tedbirleri] ittihaz edecekler[alacaklar], lakin böyle tedabir[tedbirler] şimdiye kadar illetin sirayetini kamilen[tamamen] men edememişlerdir. Koleranın men-i sirayeti[yayılmasının engellemesi] için en müessir[tesirli] tedbir şehirlerin, köylerin ve evlerin temiz saklanılması, ahalinin yemede, içmede ve işlemede ihtiyat ve itidale alışması ve hususa[özellikle] havf[korku] ve dehşete düşmemesidir. Tedabir-i ihtiyatiye[ihtiyatlı tedbirler] lazımdırlar, lakin havf[korku] ve heyecan illetin daha ziya sirayetine[yayılmasına] yardım ederler.
İstanbul'un ahval-i sıhhiyesini[sağlık durumu] teftiş ve tedabir-i tehafuziye[korunma tedbirleri] i{t...n}az etmek için liman reisi Dilaver Paşa'nın taht-ı riyasetinden[başkanlığı altında] bir komisyon teşkil olunmuştur. Süferanın[elçilerin] Bab-ı Ali'den Dersaadet'i geçmiş vakitlerde dehşete duçar eden[uğratan] ve mezarlığa tahvil eyleyen[çeviren] mühlik[öldürücü] illete karşı muhafaza etmek için tedabir-i acile ve müessire[acil ve tesirli tedbirlere] ittihazını[alınmasının] talep edecekleri dahi memuldür[umulur].
Sıhhiye idaresi Bahr-ı Ahmer'den[Kızıldeniz] gelen vapurlara Beyrut'da, İzmir'de, Selanik'de ve Kala-i Sultaniye'de koleraya mahsus karantinayı bekletilmesi emretmiştir.
En iyisi şudur ki Mısır hükümeti Bahr-ı Ahmer'in Arabistan ve Mısır sevâhili[sahilleri] arasında her nev[tür] ihtilatı[karşılamayı] katetmiş[kesmiş] ve bu sene Mekke'ye hacılar gitmesinin men edilmesine dair Mısır'da mukim[ikamet eden] konsoloslara bir müzakere göndermiştir. Bu tavsiye gayet hakimane[kuvvetli] bir tavsiyedir, zira birçok ademlerin Mekke'ye gitmelerine ve avdetlerinde[dönüşlerinde] kolerayı dünyanın dört tarafına yaymalarına cevaz nazarı ile bakılabilir mi?
***
 |
| 1881 YILINDA YAYILMAKTA OLAN KOLERA SALGININA DAİR BİR YAZI |
 |
| 1881 YILINDA YAYILMAKTA OLAN KOLERA SALGININA DAİR BİR YAZI |
Yararlanılan Diğer Kaynaklar:
Metin Menekşe, "İzmir'de Kolera Salgını ve Etkileri(1893), TAD, C. 39/S. 67, 2020, s.385-433.
Sinan Kuneralp, "Osmanlı Yönetimindeki Hicaz'da(1831-1911) Hac ve Kolera", Çev. Münir Atalar, Diyanet İlmi Dergi, c. 37, sy. 1, Ocak, Şubat, Mart, 1996, s. 115-128.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder