Karamanlıca Yılbaşı Metni: Aktis'te LETAİF

LETAİF

Hamd olsun şu belalı 1913 senesini geçirdik. 1914 sene-i cedidemize(-yeni yıl) bugün kadem(-ayak) bastık.

1912’de başlayıp da, 1913’de[…okunamıyor] ile ve devam eden Balkan Harbi, hele 1913 senesinin son günlerinde hitam(-son) bularak sulh akd edildi ve 1914 senesi sulh ile başlamış oldu.

Hükümetler sulh oldular, fakat yıl başı münasebetiyle hediyeler yüzünden birçok evlerde zevz(-zevc yerine yani koca anlamında) ve zevce arasında ilanı harp edilmeye başlayacağı şüphesizdir.

Öyle bir harp ki, kimse müdahale edemez ve bu sebepten bunun gerek mütarekesi, gerek akd-i sulhu madamın insafından ve erkeğin rücunden(-mahpus olmak veya bir yere durmak) asılıdır.

Zaman öyle oldu ki, bir ailenin direktöri(-yönetici anlamında) olan erkek icra memuru olmuştur. Kanun ve nizamları madam vaaz eder, erkek de o nizamat ahkâmınca madam tarafından sâdır(-çıkan) olan ilamın icrasına memurdur.

Biçare(-çaresiz) erkek, yeni sene girer girmez, hayatından bir sahife(-sayfa) daha eksildiğine mi, yansın yılbaşı münasebetiyle çıcığa bucağa fuzuli para vermek suretiyle, zaten anadan yemekte olduğu sermayesinin azaldığına mı yansın.

Hayatta, erkeklerin kendi elleri ile açtıkları kalem, kendi idamlarına ferman yazıyor demektir.

Stefanos ölürken papaz efendi de “o aner kefali tes yunaıkos” yani “erkek, kadının başıdır” diye bas-bas bağırır.

Nerede 1-2 sene evvelki seneler:

Gelinlerin altı ay yüzü, bir iki sene ağzı kapalı durduğu asırlar;

Bunların yüzünün ve dilinin açıldığı hangi seneydi ise, 1913 senesinden de kademsiz bir seneymiş.

Gelelim kitabın birazda diğer yaprağına.

Hafta başa kadar çocuk çocuğunun yüzü hürmetine kazandığını, bahtını sınamak için kumarhaneye gidip de, biçare yavrucaklarının çerez parasını da orada bırakıp gelen, uskurluğu(-ışkırlık) kendinden erkeklerimize ne diyelim de ağlayalım.

Bahtını sınayacakmış. Senin bahtın sınamayı ne etsin; Yalnız bahtın değil, bütün mevcudiyetinle haşaratsın.

Senin o bet huyun, bigünah(-günahsız) aileni de pethahd(-bedbaht) etmiş. Kazandığını kumara verdin, ertesi gün maydanoz yemiş papağan gibi çehrenden katran akar düşünürsün, çocukların çerezi yok ya, sende güler yüzde yok. Sana o gün çok senelere demeye de olmaz.

Çünkü o yılbaşı senin için cehennemdir.

Bu ademin madamı ne yapsın! Çocukların eğri boynuna ovunur, mutfağa gider dövünür.

Evin erkeği talihini sınamış!!!...

Şu kumarın ihtas(-meydana geldiği) olduğu sene ne kadar kademsiz seneymiş;

Hasıl-ı hayat daima işler bir saattir, kimi saatini intizamında kurmuş muntazam işlerdir, kimi kurcalayarak saatini bozmuş ileri gitmek veya geri kalmak suretiyle intizamsızlık da, kimi saatini rehine koymuş vaktini elden sorar. Hasılı ne mutlu saatini intizamında kullanana.

Fitne.

 

-Çok senelere Sâl-ı cedideniz; mübarekli olsun.

-Aman, birader, böyle yıl başı gitsin de bir daha gelmesin, kumarda kayıp ettim, hem de dalgınlıkla düşdüm suratımı parçaladım. Eve gidecek yüzümde yok.

 

Aktis Gazetesinin 1914 özel basımı, s. 423.