AVESTA ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA (Najiba ZİYAYİ, AZİZİ)

Avesta Alfabe

ÖNSÖZ
Zerdüştilik, hem tarihe damgasını vurmuş hem de günümüzde yaşayan dinlerden olması, kendisinden sonra yayıldığı bölgelerde kalıcı izler bırakması ve başka dinlere etkisi bakımından, Dinler Tarih’inde özel yeri olan dinlerden biridir. İlk ortaya çıktığı tarihten itibaren İran bölgesi ve kültürünü özellikle etkilemiş, onlara ayrı bir kimlik vermiş ve daha sonraki dönemlerde de Hindistan içlerine kadar yayılmıştır. Zerdüştilik, politeist inanışın yaygın olduğu bir coğrafya ve zamanda, tek tanrı inancına yer vermesi, Ahura Mazda’ya atfettiği sıfatlar, dini pratikleri ve ölüm ötesi ile ilgili inanışları bakımından, çağdaşı dini inanış ve uygulamalarda farklılık hissettirmektedir.

Zerdüştiliğin kutsal kitabı Avesta’nın tam metin olarak günümüze ulaşamamış olması, sonradan ilave edilen kısımlarla, ilahi kimliği üzerinde kuşku ve spekülasyonların artması, bu alanda bilimsel bir araştırmanın yapılmasını zaruri kılmaktadır. Özellikle bu alanda Türkiye’de çok sınırlı sayıdaki bilimsel araştırmalar dışında yeterli eserin bulunduğunu söylemek oldukça zordur. Yapılan araştırmaların büyük bir kısmının Batı dillerindeki eserlerle desteklenmesi, bu konunun, Avesta’nın kendi dili olan İran dillerindeki kaynak eserler ve bunlar üzerine yapılan çalışmalardan yararlanarak araştırılmasını zaruri kılmaktadır. Bu nedenle çalışmamız, “Zerdüştiliğin Kutsal Kitabı Avesta Üzerinde Bir Araştırma” olarak isimlendirilmiştir. Tezimiz üç bölümden oluşmaktadır. Ayrıca tezimizin sonundaki ekler bölümüne bazı fotoğraflar ekleyerek bu çalışmaya belgesel bir nitelik kazandırılmaya çalışılmıştır.

Tezimizin Giriş kısmında, Zerdüştilik ve onun kurucusu hakkında genel bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde, Avesta’nın oluşumu, tarihi ve bölümleri ele alınmıştır. İkinci bölümde, Avesta’nın Zerdüştilikteki yeri, dini yönden onu etkileyen unsurlar ve tarihi seyir içerisinde din anlayışları incelenmeye gayret edilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Gata’ların oluşum safhası ve Gatalar’da geçen bölümler ele alınmıştır. Sonuç kısmında ise, çalışmanın bir değerlendirmesi yapılmış, tezde ulaşılan sonuçlara yer verilmiştir.

Çalışmamızda, özellikle Farsça yazılmış birinci el kaynaklar ve bunu destekleyen diğer kaynakların yönlendirmesiyle, Türkçe ve Batı dillerinde yazılmış eserlerden yararlanılmıştır. Bunun yanında internet bilgilerine başvurulmuştur. Ayrıca İran’da günümüz Zerdüştilerinin yaşadığı yerlere yapılan ziyaretler ile onların dini inanış ve uygulamaları, kutsal kitap Avesta’ya bakışları hakkında incelemelerde bulunulmuştur. Böylece konuya, hem yazılı ana kaynakların hem de ikinci el kaynakların verdiği bilgilerin sentez ve analizi, yapılarak bilimsel bir karakter kazandırılmaya çalışılmıştır. Ayrıca bölgede yapılan incelemelerle, Zerdüştiliğin tarihi konumu ve günümüzdeki uygulama ve algılamalarındaki benzer ve farklılıkların değerlendirmesine gayret edilmiştir.[…]

Najiba ZİYAYİ, AZİZİ
Ankara Aralık 2009

Zerdüştlüğün Kutsal Kitabı: Avesta

***

Summary
Azizi Najibe A Survey over Avesta the Holy Book of Zoroastrianism
Consultant: Prof. Dr. Mustafa Erdem
Number of pages:220.

The communities living in the Ancient Iran met plenty of different religions before and after Christ. The people didn’t have any official regilions that they adopted as a whole. However, this changed when the Iranians met Islam. Although the first phases of meeting and social adaptation lasted for many years due to lots of disagreements and disputes, Islam was eventually the religion that was adopted by most of the Ancient Iranians.

......... Zoroastrianism is monotheistic. Nevertheless, when we study the relevant resources or as far as our knowledge, we observe that Avesta/ Gathas were affected by the regional culture and ancient religious beliefs. It goes without saying that in this interaction the affect of mithraism which used to be very common in the Ancient Iran can be highly observed. In terms of the History of Religions, Avesta has a special place. The evaluations and interpretations have been made by ignorant people or the ones who are not the members of that religion didn’t contribute to the issue, instead this caused that the issue has become more complex.

Today, the religious communities which adopted Zoroastrianism as a religion continued to exist with the name of “Magan” within the borders of Iran and “Parsees” within the borders of India. Magans who were the first term Zoroastrians didn’t depart from their traditional beliefs completely whereas they formed these beliefs with the structure of Zoroastrianism. In order to preserve their beliefs, they
added some parts to Avesta and contributed to its enrichment/reproduction, whereas this also resulted in its deviation from the original. To sum up, it is impossible to make a final conclusion in this field but it is appearantly possible to find new information and results with the new surveys to be conducted.

Doktora tezine ulaşmak için: acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/6000/