"PANTEON" VE "AZİZ MERYEM VE ŞEHİTLER KİLİSESİ"

Pantheon

Pantheon yapısı ilk olarak M.Ö. 27 yılında Roma Konsülü M. Agrippa tarafından yaptırılmışsa da M.S. 118 Roma İmparatoru Hadrianus tarafından yeniden yapılmasını gerektirecek kadar hasar görmüştür. Hadrianus döneminde yapılan bina ise günümüze gelmiştir. Pantheon yapısı, Ayasofya'dan önce dünyanın yapılmış en büyük kubbeli yapısıydı. M.S. 7. yüzyıla kadar tapınak olarak kullanılan yapı, Aziz Meryem ve Şehitler Kilisesi ismiyle kiliseye çevrilmiştir.

Yunan harfli Türkçe olarak basılan "Çocuklar İçin Angeliaforos" süreli yayınının, 1 Mart 1889 tarihli sayısında, "Panteon" başlıklı yazıyla, yapı hakkında bazı bilgiler verilmiştir. Panteon isimli metnin, Yunan harfli Türkçeden çeviriyazımı yapılmıştır.

Panteon

PANTEON(ΠΑΝΘΕΩΝ)

1885 senesinde gazetemizi[1] okuyan çocuklara Roma’da(Ροματα) vaki Panteon nam kadim kilisenin iç tasvirini gösteren bir tasvir hazırlamıştık[2]. Bu defa diş tarafını gösteren bir tasvir koyduk[3]. Bu kilise aslen Puthane(πουτχανε) yahut bazıların zannınca, umuma ait bir hamamdı[4] ise de takriben bin sene evvel Hristiyan kilisesi haline girdi. Büyük bina kubbeli olup, ışığı tavandaki bir delikten alır. Binanın karşısındaki havlının sonradan ilave olduğu aşikâr olup, üzerindeki Latince bir tahrirat onun M. Agrippas’ın[5] Roma’da üçüncü defa valiliği esnasında yapıldığını gösterir. Tevarihden bunun Hristos’dan[6] 27 sene evvel vaki olduğunu öğreniriz. İhtimalen zikredilen[7] Panteonu ilk konsolosluğu vaktinde inşa etmiş, fakat sonra onun ile yetinmeyerek[8] üzerinde havlıyı dahi ilave etmiştir. İki çan kuleleri Papalardan biri vasıtasıyla yapılmış olup, mükellef binanın güzelliğine halel getirirler zan olunur. Kilisenin iç tarafı müzeyyen direkleri, beyaz mermerden mamul güzel söğeleri[9] ve sumağı ve renkli mermer taşlarından döşemesi cihetiyle pek güzel ise de, Roma devleti hükümeti esnasında daha ziyade güzel olduğu zan olunur. Evvela Iulios Kaysar(Ιουλιος Καισαρ) ve şair Romalı meşhur zatların sanemleri[10] hücrelerde dikili iken, şimdi Kaysar’ın saneminin olduğu yerde Müttehit[11] İtalya’nın birinci kralı olan Vittorio Emanuele’in[12](Βίκτωρ ’Εμμανουελ) kabri bulunmaktadır.

Çocuklar İçin Abgeliaforos, Panteon

---

[1] γαζεταμηζη

[2] ihzar olunmuş idi

[3] koruz

[4] Χαμαμ ιτι

[5] Marcus Vipsanius Agrippa(M.Ö. 63-M.Ö. 12)

[6] İsa

[7] mumaileyh

[8] iktifa etmeyerek

[9] SÖVE – SÖĞE

i. (Kökü bulunamamıştır)
1. mîmar. Kapı ve pencere kanatlarının menteşelerle tutturulduğu sâbit dış çerçevenin dört yanından her biri, kasa: Kapıdan içeri girerken şemsiye kapının sövesine takıldı (Burhan Felek).
2. Eşik: Vâlidesi bunu görünce (…) kapının sövesi üzerine yığılıverdi (Ahmed Midhat Efendi).
ѻ Söve taşı: mîmar. Kapı ve pencerelerde kullanılan çerçeve şeklindeki taş. (bkz. Kubbealtı)

[10] Put (bkz. Kubbealtı)

[11] Birleşmiş, birlik olmuş anlamlarına gelir, metin bağlamında İtalya’nın birleşmiş olmasına gönderme yapılmaktadır.

[12] 17 Mart 1861 tarihinde İtalya kralı olarak ilan edildi. İtalya’nın ilk kralıydı. Metinde Viktor Emmanuel olarak bahsedilen Vittorio, II. Vittorio Emanuele olarak bilinmektedir.