Efes Antik Kentine Dair Kısa Bir Not

Efes Antik Kentine Dair Kısa Bir Not 

Ephesos-Efes en büyük ihtişamını Roma İmparatorluk Dönemi'nde Asia Eyaletinin başkenti olunca yaşamıştır. Fakat hikaye daha önceye dayanır, Kybele yani ana tanrıça ile doğrudan ilgi kurulan Artemis'in en önemli tapınağı Efes Antik Kentine çok yakın bir konumda, geçmişin ihtişamının ufak izleri ile durmaktadır. Antik çağın yedi harikasından biri olarak anılan Artemis tapınağının sütunlarının bir kısmı Aya Sofia'nın yapımında İstanbul'a taşınmıştır. Rivayet öyledir ki Antik Yunan döneminde bir kişi ismini tarihe yazdırmak için tapınağı ateşe vermiştir, bu olay sırasında Herakleitos'un eseri ateşlerin arasında kalmıştır. Efes deyince ilk akla gelecek isimlerin başında gelir Herakleitos, her şeyin ölçü ile değiştiğini söyleyen filozof, logos kavramı ile tüm felsefe deneyimimizde mihenk taşı olmuştur. İskender'in Anadolu üzerinden İran seferini yapması sonrasından Roma'nın Anadolu'ya gelmesine kadar önemli bir kent olan Efes'i Romalılar eyalet başkenti yapmıştır. Kelsus Kütüphanesi duvarlarındaki heykellerin altında "Sofia"(Bilgelik), "Episteme"(Bilgi), "Arete"(Erdem) kavramları görülür; Sofia kavramı hem philosophia(bilgelik sevgisi) hem de Aya Sofia(Kutsal Bilgelik) olarak hayatımızın içerisindedir. Episteme ise felsefenin önemli bir alanı olan epistemolojinin kökenini oluşturur. Antik Yunan felsefesinde us/akıl ve erdem beraber öne çıkarılırdı, Aristoteles insanları akıllı ve erdemli olarak diğer canlılardan ayırırdı.

Antik Yunan ve Roma için önemli olan kent İsa'nın dininin mimarlarından olan Pavlus'un Efes Antik Kenti'ndeki vaazı ile Hristiyanlık tarihi içinde çok önemli bir yer tutmuştur. Buradaki cemaatin oluşmasında doğrudan rol aldığı görülmektedir. Kitab-ı Mukkaddes'in Yeni Ahit bölümünde Pavlus'un Efes'e yazdığı mektup da yer almaktadır. Meryem'in Efes'te ikamet ettiğine inanılması da Efes'in Hristiyanlık için önemli olduğunun başka bir göstergesidir.

Bugünlerde Efes Antik Tiyatrosu'nda yapılmakta olan 7. Uluslararası Efes Opera ve Bale Festivali, Efes'in turizm kadar kültür dünyamızın önemli bir parçası olmaya devam edebileceğine güzel örnektir. Efes Antik Kenti'nde nice kültürel festivalin yapılması umudu taşıyarak yazıya son veriyorum.