 |
| Sisyphos |
Mitoloji kavramı Antik Yunanca ‘mitos’(μυθος) kavramında gelmektedir. Antik Yunanca dilinde mitos, ‘kelime’, ‘konuşma’, ‘zekâ’, ‘düşünce’, ‘haber’, ‘hikaye’ gibi anlamlarda kullanılmaktadır. Anlatı anlamına da gelen ‘logos’(λόγος) kavramından ziyade, olağan üstü şeylerin anlatımında kullanılan bir kelime olduğu anlaşılmaktadır. Antik Yunanca dilindeki ‘efsane’ kelimesi de ‘mitos’ kavramı ile ilişkilidir. Modern zamanda ise mitoloji kavramı, halkların olağan üstü hikâyeleri ve inançlarına dair metinlerin incelenmesi anlamında bir disipline dönüşülmüştür. Her bilim dalı mitoloji kavramını kendine göre yorumlamış ve yorumlamaktadır. Felsefe için daha çok logos kavramından önceki düşünce dünyasını anlamak için incelenen bir alandır. Antropoloji ise yazısız toplumların mitleri aracılığıyla, onların toplumsal anlayışlarını ortaya çıkarmaya çalışmakta, ayrıca yazılı mitlerle karşılaştırarak, mitin sebebini anlamaya çalışmaktadır. Psikoloji ise insanın bilinçaltı ile mitler arasında bir bağ olduğu fikrinden yola çıkarak mitoloji alanına ilgi duymaktadır. Dini bilimler açısından mitlerin incelenmesi ise, onların kutsal kavramları üzerinde, o topluluğun inançsal sistemini ortaya koymanın amaçlandığı söylenebilir. Bu alanların arasına birçok disiplini dâhil edebiliriz. Sosyoloji, tarih ve antropoloji alanları, insan odaklı disiplinlerdir. İnsanı, toplumsal bir kavram olarak anlamaya çalışır. Bu alanlar için mitolojinin toplumsal konumu ön plana çıkmaktadır. Toplumların mitlerini kullanarak, toplumsal yaşantılarını ortaya koymayı amaçlarlar. Bu anlamda kurumlarla, mitler arasındaki ilişkiye odaklandıkları söylenebilir. (Çetin, 2019, s. vi)
Mitoloji kavramı birçok alan için farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Basit bir edebi anlatım kabul edilmesinden, toplumların inanç sistemi olarak kabul edilmesine kadar farklılık ihtiva etmektedir. Sosyal bilimler açısından, mitoloji toplumları bir arada tutan dinamiklerden birisidir. Bir toplumu oluşturan unsurlar, toplumun neredeyse her kesimi tarafından kabul edilen, gerçek veya hayali unsurlardır. Mitoloji içerikli metinler, daha çok gerçekten yola çıkılarak, gerçekliği kanıtlanamayacak unsurları kapsamaktadır. Birkaç örnek vermemiz gerekirse, dağın gerçekliğini veya toplumların dağı tanrı kabul etmesini kanıtlayabiliriz ama dağın tanrı olduğunu kanıtlayamayız. Rüzgârın varlığını kanıtlayabiliriz ama rüzgâr tanrısını kanıtlayamayız. Bir hükümdarın varlığını göstermek mümkünken, hükümdarın tanrıdan yetki aldığını gösteremeyiz. (Çetin, 2019, s. 2)
Yasin Çetin, Mezopotamya ve İran Mitolojilerinde Tanrı Anlayışı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya-2019.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder