TÜRKİYE'DE DENDROKRONOLOJİ

by Yasin Çetin on Ocak 26, 2020 in Bilim

Bu metin alıntısı Evrim Ağacı platformunda yapılmıştır.

Prof. Dr. Ünal Akkemij

Türkiye’deki ilk dendrokronoloji çalışması 1973 yılında Cornell Üniversitesi’nden P. I. Kuniholm ve ekibinin çeşitli orman, arkeolojik sit alanları ve tarihi yapılardan aldığı örneklerle başlamıştır. Ege Dendrokronoloji Projesi adı altında yürütülen ve Yunanistan, İtalya gibi diğer Doğu Akdeniz ülkelerini de içine alan bu çalışma 20 yıl sürmüş ve Ege Bölgesi için, günümüzden yaklaşık 9.500 yıl öncesine uzanan bir kesintili kronolojinin oluşturulmasını sağlamıştır. Kuniholm’un çalışmalarının ardından, Prof. Dr. Ünal Akkemik ve birçok yabancı araştırmacı tarafından yapılan ölçümler ile ITRDB’de Türkiye’den birçok farklı alanın dendrokronoloji verileri kayıt altına alınmıştır.Dendrokronoloji verileri kullanılarak Türkiye’de son 900 yılın yağış yoğunlukları çıkarılmış, 1709’un en yağışlı, 1887’nin en kurak yıl olduğu, kurak dönemlerin art arda en çok 3 yıl sürdüğü belirlenmiş, geleceğe yönelik su politikalarında değerlendirmeye alınmıştır. Birçok tarihi binanın yapım yılları belirlenmiş, bazı depremlerde zarar görerek onarıldıkları anlaşılmıştır. Çok uzaklarda, Uzak Doğu’da gerçekleşen büyük çaplı volkanik patlamaların Türkiye’deki ağaçlara etkileri olduğu saptanmıştır.

Bu metin alıntısı Evrim Ağacı platformunun "Dendrokronoloji: Ağaç Halkalarının Bize Anlattıkları" başlıklı yazısından alıntılanmıştır. Dendrokronoloji hakkında ayrıntılı bir bilgi için Evrim Ağacı platformunun yazısını okumanızı tavsiye ederiz:

https://evrimagaci.org/dendrokronoloji-agac-halkalarinin-bize-anlattiklari-4375

NEDIR BU DENDROKRONOLOJI?

Prof. Dr. Ünal Akemik hakkında bilgiye siteesinde ulaşabilirsiniz: http://unalakkemik.net/hakkimda-2/

Prof. Dr. Ünal Akemik'in Kitapları:

1. İstanbul’un Doğal Bitkileri

İstanbul’un Doğal Bitkileri

"Araştırmacılar ve doğa tutkunları için önemli bir kaynakça niteliğindeki “İstanbul’un Doğal Bitkileri” kitabı; İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı Başkanı ve ÇEKÜL Vakfı Yüksek Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ünal Akkemik’in yıllar süren araştırmalarının bir ürünü.

1152 sayfadan oluşan kitap, İstanbul’un bitki çeşitliliğini gözler önüne seriyor. 8 bin 500 yıllık tarihi bir kent olan İstanbul’daki kentleşme politikaları, yoğun nüfus baskısıyla birlikte bazı bitki türlerini doğrudan etkiliyor. Ünal Akkemik, hazırladığı bu kapsamlı çalışmayla; bu eşsiz coğrafyayı paylaştığımız doğal hayata ve kent içinde bulunan bitkilere ilgi gösterirken, ilgiye bilgi katmayı da öneriyor. Üç iklim ve flora kuşağının kesişme noktasında bulunan İstanbul, dikkat çeken bir bitki tür sayısına sahip. İstanbul’da yaklaşık 2200 bitki türünün varlığını saptayan Prof. Dr. Ünal Akkemik, kitabında 982 tanesine yer verdi.

Bitki tanımını kolaylaştıran fotoğraflarla desteklenen hacimli çalışmasını çiçek renklerine göre 9 ayrı bölümde kurguladı. Kitapta, İstanbul’da yok olma tehlikesi altındaki türleri de incelemeniz mümkün." (Çekül)

2. Ağaçların Dilinden

İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı Başkanı ve ÇEKÜL Vakfı Yüksek Danışma Kurulu üyesi Prof. Dr. Ünal Akkemik tarafından kaleme alınan Ağaçların Dilinden kitabı ÇEKÜL Vakfı yayınlarından çıktı. Kitabın basılmasına Aydın Doğan Vakfı destek verdi.

Ağaçların Dilinden

Ağaçların Dilinden kitabı, dünyamızın milyonlarca yıl öncesinden günümüze uzanan hikâyesini ağaçların dilinden anlatan, onların varolma hikâyelerine, özelliklerine yer veren bir kaynak niteliğinde. Ortaokul çağından itibaren öğrencilerin de rahatlıkla anlayabileceği bir dille kaleme alınan 182 sayfalık kitap, birçok renkli fotoğraf ve grafikle destekleniyor.

Kitapta 4,5 milyar yıllık kısa tarihimiz, taşlaşma, kömürleşme hikâyemiz, neden bu kadar çeşitliyiz, nasıl büyürüz, çoğalırız, bölgelerimize göre ormanlarımız, Anadolu’nun kayıp yerlileri, Anadolu’nun günümüzdeki yerlileri, iklim değişikliği ve ağaçlar gibi başlıklar altında detaylı bilgiler veriliyor.

Mabet ağacı, sekoya, mamut ağacı, bataklık servisi, çin su melezi, arokaryagiller, çam, kızılçam gibi yaşayan ve kaybolmuş birçok türü, Ağaçların Dilinden kitabında tanımak mümkün.

Kitabın yazarı Akkemik, ağaç ve ormanlara karşı son yıllarda gelişen koruma davranışının, kitapta yer alan bilgilerle pekişmesini hedefliyor. “Onlar biz olmadan yaşıyorlar; fakat biz onlar olmadan yaşayamayız. Onları tanıyarak hak ettikleri değeri vermemiz gerektiğine inanıyorum” diyerek ilk söz yazısında okuyucuya sesleniyor.

ÇEKÜL Vakfı’nın 1992 yılından bu yana kesintisiz sürdürdüğü ağaçlandırma çalışmaları, Türkiye’nin en kalıcı, dahası geniş yurttaş kitlelerinin gönülden katıldığı ve benimsediği, heyecanını hiç kaybetmeden bugünlere ulaşan en kapsamlı bilinçlendirme çalışması olarak devam ediyor. Canlı sistemin en değerli varlıklarından biri olan ağaçların insanla buluşturulmasında vakfın yaklaşımını destekleyen bu eser, ağaçları tanımak isteyen tüm doğaseverler için bir giriş niteliği taşıyor.

Ağaçların Dilinden kitabını ÇEKÜL Vakfından edinebilirsiniz. (ÇEKÜL)

3. Yenikapı Batıklarının Ahşapları

Yenikapı Batıklarının Ahşapları

Marmaray ve Metro Projeleri kapsamında Yenikapı’da sürdürülen kurtarma kazıları, Theodosius Limanının ve eşine az rastlanır türden arkeolojik kalıntıların ortaya çıkmasını sağlamıştır. İstanbul’un tarihini 8000 yıl geriye götüren yeni bulgular arasında 5.-11. yüzyıllara tarihlenen toplam 37 batık, ender rastlanılan bir buluntu topluluğu olmuştur. Kitap kapsamında; İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü tarafından gün ışığına çıkarılarak, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı tarafından çalışılan 27 geminin inşasında kullanılan ahşapların cins-tür teşhisleri ele alınmıştır. 3 binin üzerinde örneğin incelendiği analizler İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Ünal Akkemik tarafından gerçekleştirilmiştir. Tamamı Bizans Dönemine ait olan bu gemilerden 5.-7. yüzyıllara ait olanlar genellikle servi, çam gibi iğne yapraklı ağaçlarla inşa edilirken, 9.-11. yüzyıllara ait olanlar tümüyle meşe, kestane gibi geniş yapraklı ağaçlardan yapılmıştır. 7.-9. yüzyıllarda ise her iki gruptan ağaçlar kullanılmıştır. Ahşap teşhis bulguları genel olarak 5. yüzyıldan 11. yüzyıla doğru, gemi inşasında, iğne yapraklı ağaçlardan geniş yapraklı ağaçlara doğru belirgin bir değişimin olduğunu ortaya koymuştur. Uzun bir zaman aralığına tarihlenen 27 batığın incelenmesi, Bizans Dönemi gemi yapım tekniklerine ışık tutarken, diğer yandan ahşap kullanımındaki değişimleri ortaya çıkartan kıymetli bir veri tabanı oluşturmuştur. (Zeynep Kızıltan - İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü) (Zerobooks)