Chennai kentinin, tarihi Madras'dır; 1996 tarihinde yeni ismini almıştır. Chennai kenti Hindistan'ın Güneybatısında yer almaktadır. Bu toprakları İngiliz Doğu Hindistan Şirketi satın almış, küçük bir kale ile beraber ticaret limanı inşa etmiştir.
1653 tarihinde kentin Bentem Sultanlığı hakimiyeti altında olduğu bilinmektedir.(Özcan, 2003, s. 310.) Bentem Devleti, 1522 tarihinde kurulmuştur; fakat 16. yüzyılın ortasında bağımsız olmuştur. 1682 yılında Bentem Devleti, Hollanda egemenliğinin altında varlığını devam ettirdi. 1813 tarihinde İngiltere ele geçirene kadar Hollanda egemenliği altında kalan Bentem Devleti, bu tarihte İngiltere Hollanda'dan toprakları aldı. 1816 tarihinde ise Hollanda'ya iade etti. Birçok isyanın arkasında 1843 tarihinde, Bentem Sultanlığı ortadan kaldırılarak, doğrudan Hollanda'nın yönetiminde olan sömürge toprağı haline getirildi.(Kurtuluş, 1992, s. 466.)
1702 tarihinde Babür Devleti şehri kuşatmış ama ele geçirememiştir. 1741 tarihinde ise Marataların kuşatmasından da kurtulmuştur. 1743 tarihinde şehri Fransızlar ele geçirdi. 1746 tarihinde İngilizlerin eline geçmiştir. 1758 tarihinde kısa bir Fransız işgali gerçekleşmişse de 1947 tarihine kadar İngiliz hakimiyeti altında kalmıştır.(Özcan, 2003, s. 310.)
Yunan harfli Türkçe süreli yayın Çocuklar İçin Angeliaforos'un 1 Aralık 1886 tarihli sayısında "Madras" isimli metin yayınlanmıştır. Metni çeviriyazımı, sedeleştirilmiş ve özgün çeviriyazım olarak aşağıda verilmiştir.
Kaynak:
- Kurtuluş, Rıza, "Bentem", İslam Ansiklopedisi, c. 5, 1992, s. 465-466.
- Özcan, Ahmet, "Madras", İslam Ansiklopedisi, c. 27, 2003, s. 310.
 |
| Madras Limanı, 1 Aralık 1886, Angeliaforos |
MADRAS(ΜΑΔΡΑΣ)
Kalküta(Καλκάτα) ve Bombay’dan(Πομπεϊ) sonra, Hindistan’ın(Χινδισταν) en büyük şehri olan Madras(Μάδρας) resimde limanı
gösterilen mahaldir. Ancak iki yüz elli sene evvel bina olunmuş olduğundan,
Hindistan’ın başka şehirlerine nispeten daha yeni bir şehir ise de 400.000 nüfusludur.
On sekizinci asırda Madras birkaç defa kuşatılmış, hatta bir defa Fransızlar(Φρανσηζ) tarafından zapt bile olundu ise de, yüz seneden fazla bir müddetten
beri üzerine hücum gerçekleşmemiştir. Güney Hindistan’ın payitahtı olup birkaç
demir yolları onun içinden geçerler.
Bütün Hindistan’ın sahilinde pek az
iyi limanlar olup, onlardan çokları gibi Madras limanı dahi muhafazasız bir
limandır, ara sıra gemilere pek büyük hasarlar veren şiddetli fırtınalar gerçekleşir.
Bundan 140 sene önce tam Fransızlardan Madras’ı zapt ettikleri vakit şiddetli fırtınalardan
biri gerçekleşip, üzerlerinde bin iki yüz âdem bulunduğu halde, onların
donanmasının 5 gemisini batırdı. Daha bundan 14 sene önce bu gibi bir fırtına gerçekleşip,
birkaç saat zarfında 29 gemiyi karaya oturttu.
Resimde âdemlerin onların
vasıtasıyla vapurlardan karaya çıkarıldıkları yerli kayıklar gösterilmiştir. Bu
kayıklar pek hafif olup, bir kaburga veyahut bir mıh kullanmadan yapılıp
çatılmışlardır. Onlar Hindistan cevizi telleriyle dikilmiş, içleri ince iplik
yahut pamukla doldurulmuş ve onların üzerleri samanla kaplanmıştır. Kayıkçılar
bu zayıf kayıkları, tecrübesiz bir kimseye onları batıracak gibi görünen
dalgaların içinden yürütmekte pek maharetlidirler. Samsun(Σαμσουν) ve Trabzon’da(Τραπζον) karaya çıkmak kâfi derecede fena ve tehlikeli olduğunu pek ala
biliriz; hal bu ki Madras limanında sahile çıkmak daha zor ve tehlikelidir.
Resimde, sadece üç ağacın bir
birlerine bağlanmakla yapılmış olan başka bir çeşit kayık daha gösterilmiştir;
ortadaki ağaç diğer iki ağaçlardan daha uzundur. Dalgalar Katamaran(Κατάμοραν) dedikleri bu kayığın
içine girip kürek çekerek yürüten kayıkçıyı silip denize düşürürler ise de kayıkçı
o kadar marifetlidir ki ellerinde olan küreklerini kayıp etmeksiz tekrar kayığa
biner.
MADRAS(ΜΑΔΡΑΣ)
Kalkata(Καλκάτα) ve Bombeiden(Πομπεϊ) songra, Hindistanın(Χινδισταν) en büyük şehri olan Madras(Μάδρας) resmde limanı
gösterilen mahal dir. Ancak iki yüz elli sene evvel bina olunmış oldığından,
Hindistanın sair şehrlerine nispeten daha yeni bir şehr ise de, 400, 000
sekeneyi havi dir. On sekizinci asrda şehrimezkur birkaç defa muhasebe olunup,
hatta bir defa Fransızlar(Φρανσηζ) tarafından zapt bile olundı ise de, yüz
sene mütecaviz bir müddetden beru üzerine hücum vuku bulmamış dır. Cenubi
Hindistanın payitahtı olup birkaç demir yolları anın içinden geçerler.
Bütün Hindistanın sahilinde pek
az eyi limanlar olup, anlerden çokları gibi Madras limanı dahi muhafazasız bir
liman dır, Ara sıra gemilere pek büyük hasarat iras eden şiddetli furtunalar
vuku bulur. Bundan 140 sene mukaddem tamm Fransızlardan şehri mezkûru zapt
etdikleri vakit mezkûr şedid furtunalardan biri vaki olup, üzerlerinde bin iki
yüz âdem bulundığı halde, anlerin donanmasının 5 gemisini gark eyledi. Daha
bundan 14 sene akdem bu gibi bir furtuna vuku bulup, birkaç saat zarfında 29
gemiyi karaya oturtdı.
Resmde âdemlerin anlerin
vasıtasıile vaporlardan karaya çıkarıldıkları yerli kayıklar gösterilmiş dir.
Bu kayıklar pek hafif olup, bir kaburga ve yahod bir nıh istimal olunmaksızın
yapılıp çatılmışlar dır. Anler Hindistan cevizi telleriile dikilmiş, içleri
ince iplik yahod pamukle doldurulmuş, ve anlerin üzerleri samanle kaplanmış
dır. Kayıkçılar bu zaif kayıkları, tecribesiz bir kimseye anleri gark edecek
gibi görünen dalgaların içinden yürütmekde pek meharetli dirler. Samsun(Σαμσουν) ve Trabzonda(Τραπζον) karaya çıkmak kafi derecede fena ve muhataralı oldığını pek ala
biliriz; hal bu ki Madras limanında sahile çıkmak daha zor ve muhataralı dır.
Resmde, sadece üç ağacın bir
birlerine rabt u bend olunmalarıile yapılmış olan başka bir nev kayık daha
gösterilmiş dir; ortadaki ağaç diğer iki ağaçlardan daha uzun dır. Dalgalar
Katamoran(Κατάμοραν) dedikleri
bu kayığın içine girip kürek çekerek yürüten kayıkçıyı silip denize düşürürler
ise de, merkum o kadar marifetli dir ki ellerinde olan küreklerini gayp
etmeksiz tekrar kayığa biner.
 |
| Madras(Chennai), 1 Aralık 1886, Angeliaforos |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder