AHAMENİŞ(PERS) KASELERİ VE DASKYLEİON ÖRNEĞİ

by Yasin Çetin on Şubat 22, 2020 in Ahameniş, Antikçağ, Arkeoloji, Likya, Pers, Tarih

Ahameniş kaseleri, "dışarıya doğru açılarak, yükselen dudağa, yarım küre(veya yarım küreye yakın) gövdeye sahip, kaidesiz ve kulpsuz kaselerdir." Genelde dudak kısımları içbükey profilde olurlar, daha nadir olmakla beraber, düz profilli olanları da vardır. Kaseler, sığ ve derin olmak üzere iki tiptir. Kaseler, altın, gümüş, bronz, cam ve seramikten yapılmışlardır. Cam ve seramik kaselerin, metal örneklerden yapıldıkları görüşü vardır.(Çoşkun, s. 52)

Bu kaselerin benzerlerinin, Doğu Akdeniz'de M.Ö. 2 bin yıldan itibaren kullanım gördüğü; M.Ö. 1 bin yılda ise Asur Devleti'nin topraklarında yaygınlık kazandığı anlaşılmaktadır. Yeni Asur Devleti döneminde de sığ ve derin iki biçiminin kullanıldığı ve aynı zamanda başka coğrafyalarda da kullanım gördüğü bilinmektedir. Ahameniş İmparatorluğu(M.Ö. 550-330) döneminde, bu tip kaseler, en yaygın kullanımına ulaşmıştır. Merkezde, eyaletlerde ve imparatorluğa komşu olan topraklarda, bu tip kaseler ele geçmektedir.(Çoşkun, s. 52)

Ahameniş/Pers Kabartması

Apadana kabartmalarında, bu tip kasenin kabartmaları görülmektedir. Tasvirde Ahameniş İmparatorluğu'nun yönettiği topraklardaki temsilciler ve Krallar Kralına getirilen hediyeler de tasvir edilmektedir. Bu hediyelerin bazılarının bu tip kaseyle getirildiği anlaşılmaktadır.(Çoşkun, s. 53) Karaburun Tümülüs(M.Ö. 5. yy., Likya) duvar resimlerinde ve Attika'nın kırmızı figürlü vazoda(Dareios Vazosu), bu tip kase tasvirlerinin yer aldığı görülmektedir. Bu kaselerin krali hediyeler olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır.(Çoşkun, s. 54)

Karaburun Duvar Resimleri, Ahameniş/Pers; Antalya

Darius Vazosundan Darius'un Savaş Divanı

Ahameniş metal kaselerinin, "yatay yivli, dikey yivli, loplu, bitkisel motifli ve figürlü" örnekleri bulunmaktadır. Bu figürle tek veya beraber kullanılmakla beraber, sade örneklerinin de olduğu anlaşılmaktadır.(s. 54) Metal kaselerin yapımı pahalı ve lüks olduğu içim, cam ve seramikten yapılmış kaselerde ele geçmektedir. Bu kaseler alt gelirli insanlara hitap etmekteydi. Bununla beraber, Ahameniş saraylarında cam kaselerle içki içildiği bilinmektedir.(Çoşkun, s. 55) Seramik kaseler, merkezde Persopolis ve Pasargad şehirlerinde ele geçmiştir. Bunun yanında yerel örneklere de rastlanmaktadır: Hasanlu, Ur, Yunanistan, Anadolu. Anadolu'da Gordion, Sardes ve Daskyleion örnekleri öne çıkmaktadır.(Çoşkun, 56-57)

Daskyleion Kasesi, Ahameniş/Pers M.Ö. 380-334, Çoşkun, s. 53.

Daskyleion kasesinin M.Ö. 380 ile 334 arasına tarihlenmesi gerektiği düşünülüyor. Satraplık saraylarının, "Krallar Kralı"nın saray yaşantısı ile benzer olması istenirdi. Bundan yola çıkılarak Daskyleion kasesinin, soylu birine ait olduğu düşünülmektedir. Ele geçen kase seramiktir; Daskyleion'daki metal seramiklerin daha sonraki cağlar da ele geçirenlerce eritilmiş olmaları kuvvetle ihtimaldir. Daskyleion'un tümülüs yapılarında yeni kaselerin bulunabileceği düşünülür. (Çoşkun, 58)