"PUTPERESTLERİN BEŞ ADET AZİZ KİTAPLARI"

23 OCAK 1890 TARİHLİ "PUTPERESTLERİN BEŞ ADET AZİZ KİTAPLARI" BAŞLIKLI METİN

Yunan harfli Türkçe olarak yayınlanan Angeliaforos'un 23 Ocak 1890 tarihli sayısında "Putpereslerin Beş Adet Aziz Kitapları" başlıklı yazı yayınlanmıştır. Söz konusu Yunan harfli Türkçe metnin çeviriyazını aşağıda verilmiştir. Amerikan Misyoner Şirketi yayını olan Angeliaforos, Hristiyan(Protestan) bir yayın organı perspektifi taşır. "Putperestlerin Beş Adet Aziz Kitapları" metninin sondan bir önceki paragrafında konu ile alakası olmamasına rağmen Musa peygamberin beş kitabından söz edilir ve metindeki tüm kitaplardan eski olduğu belirtilir. Burada görüldüğü gibi Angeliaforos yazıları diğer dinlere dair metinleri verirken Hristiyan dininin üstünlüğünü de göstermeyi amaçlamaktadır.

Budizm metinleri Tripitaka olmalıdır, bugün metinlerin yazıdaki tarihte kaleme alınmadıkları bilgisiyle karşılaşıyoruz. Çinlilerin Beş Klasikler olarak bilinen eserleri "Beş Melikler" olarak anılmış olmalıdır, bu metinlerin tarihi de metindeki kadar eskiye gitmemektedir. Hint Veda kitapları hakkında verilen tarih ise yazıya geçirilmesi konusunda doğru olmamakla beraber sözlü geleneğin daha eski zamanlara dayandığı görüşü vardır. Avesta ya da Zend Avesta metinleri Zerdüştlük inancının kitabıdır, yazılı nüshaları Ortaçağ'a dayanmakla beraber, oluşmasındaki tarihi gelenek çok tartışma yaratmaktadır. Aynı şekilde Zerdüşt'ün yaşadığı tarihlerde tartışmalı olup, bazı görüşler birden çok Zerdüşt'ten söz edilebileceği üzerinedir. İskandinavların Edda metinlerinin bugün 13. asırda kaleme geçirildiği bilinmektedir. Kitab-ı Mukaddes'in yazım tarihi üzerine Yahudi-Hristiyan geleneği çok eski zamanları gösterir. Bugünkü yazılı nüshalar ise Yahudi-Hristiyan geleneğin bahsettiğinden çok daha günümüze yakınlardır. Buradaki bahsedilen tüm kitapların neredeyse sözlü gelenek konusunda bir geçmişi vardır. Bu sözlü geleneklerin nereye kadar gideceğini ve nasıl tarihlendireceği büyük sorunsal oluşturmaktadır. Hint ve İran metinleri arasındaki ilişki, karşılaştırmalı metin ve dil incelemelerini mümkün kılmaktadır. Dil üzerinden belirli görüşler dile getirilse de kesin sonuçlara ulaşmak mümkün gözükmemektedir. Ne zaman kaleme alınmış olurlarsa olsunlar, bu metinler hakkında bilgi sahibi olmanın farklı bakış açıları kazandıracağını söyleyebiliriz.

 

PUTPERESTLERİN BEŞ ADET AZİZ KİTAPLARI ΠΟΥΤΠΕΡΕΣΤΛΕΡΙΝ ΒΕΣ ΑΤΕΤ ΑΖΙΖ ΚΙΤΑΠΛΑΡΗ (Ορενδζ Δζήρνελ)

Putperestler arasında en meşhur sayılan beş şerif kitaplar Budda mezhebinin  Tri Bitikleri(Τρι Πιτικλερι), Çinlilerin Beş Melikleri, Hindlilerin Üç Vedaları, Acemlerin Zendavesta'sıdır(Ζενδεβεστα).

Tri Bitiklerde ahlaki fevk el ade güzel kavaniin ve pak hissiyat şamil olup, kitab-ı mezkurenin müellifi Hristos'tan altı asr evvel yaşamış ve ölmüştür. 

Çinlilerin kutub-ı şerifleri Beş Melikler tabir olunup, onlarca "melikler" kelimesinin manası kumaştır. Mana-ı mezkurden işbu kitapların aslen beş kumaş topları üzerinde yazılmış olduğu tahmin olunur. Kitapların muhteviyatı vezaif-i ömrden bahs eden alimlerin sözlerinden ibaret olup, ihtimalen Milattan 11 asr evvel tahrir olunmuşlardır. 

Vedalar Hind lisanında tahrir olunan en kadim kitaplar ise de şimdiki müfessirlerin zannınca Milattan 12 asr akdem yazılmış olabilirler. Bunlardan Acemlerin Zendavesta'sı alimler arasında kutub-ı şerifenin en büyük ve en derin fikirlisi add olunur. İşbu kitap Zorastres'ın eseri olup, merkum Milad-ı İsa'dan akdem 12inci asırda yaşamıştır. Moyses Kitab-ı Mukaddes'in ilk beş kitaplarını Hristos'dan 1500 sene akdem tahrir etmiş olup, binaenaleyh bizim Kitab-ı Mukaddes'in ol kısmı sair tahrirat-ı şerifenin en kadiminden akalli 300 senelik eskidir. 

Skandinavyalıların yani İsveç ve Norveçlilerin nim(νιμ) şerif addolunan Edda (Εδδα) nam kitapları 14üncü asırda yazılmıştır.

23 OCAK 1890 TARİHLİ "PUTPERESTLERİN BEŞ ADET AZİZ KİTAPLARI" BAŞLIKLI METİN